Sociale onzekerheid, de keerzijde van online zijn!

Smartphones maken het mogelijk om constant verbonden te zijn met anderen, ongeacht waar je bent. Dit heeft veel voordelen, zoals het onderhouden van vriendschappen en het snel delen van informatie. Tegelijk brengt die voortdurende informatiestroom ook nadelen met zich mee. Jongeren kunnen stress ervaren wanneer ze even geen toegang hebben tot hun telefoon en daardoor niet direct kunnen reageren op berichten. Ze voelen vaak een onweerstaanbare drang om te checken wat er speelt en zijn bang belangrijke updates te missen — het zogenaamde Fear of Missing Out (FOMO) (Przybylski, Murayama, DeHaan, & Gladwell, 2013). Daarnaast ervaren veel jongeren sociale druk om snel te reageren op binnenkomende berichten, wat extra spanning veroorzaakt (Van Zutphen, 2015).

Waarom reageren we zo snel? Sociale verbondenheid als basisbehoefte

Vanuit psychologisch perspectief is onze drang om erbij te horen en gezien te worden diepgeworteld. Baumeister en Leary (1995) benadrukken dat sociale verbondenheid een fundamentele menselijke behoefte is, net zo belangrijk als eten en veiligheid volgens de piramide van Maslow (Mulder, z.d.). In onze evolutie bood een groep bescherming en veiligheid, waardoor alert zijn op sociale signalen cruciaal was. Diezelfde behoefte zien we terug in ons huidige gedrag met smartphones: jongeren gebruiken hun telefoon intensief om sociale banden te onderhouden en zich erkend te voelen.

Sociale angst en smartphonegebruik

Sociale onzekerheid of angst, waarbij iemand vreest negatief beoordeeld te worden, speelt een belangrijke rol in hoe jongeren hun smartphone gebruiken (Voncken & Bögels, 2011). Jongeren met sociale angst vermijden soms confrontaties of trekken zich terug in gesprekken om negatieve beoordelingen te vermijden. Dit kan zich ook vertalen naar hun online gedrag. Onderzoek laat zien dat jongeren met een sterke behoefte om erbij te horen meer stress ervaren door het missen van informatie via sociale media (Khalid, 2019). Deze jongeren checken daarom vaker hun smartphone om verbonden te blijven en om sociale afwijzing te voorkomen. Dit versterkt zowel hun gevoel van verbondenheid als de sociale druk die ze voelen.